Velayet Altındaki Çocukların Korunmasına Yönelik Tedbirlerin Türkiye'de Tanınması ve Tenfizi

Ana babanın velâyetten doğan görevleri mevcuttur. Bu görevlerin gereği gibi yerine getirilmemiş olması, çocuğun menfaatini tehlikeye düşürüyorsa ya da düşme ihtimâlini doğuruyorsa koruma tedbirlerine başvurulur. Adli ya da idari makamlar, çocuğun şahısvarlığının veya malvarlığının korunması amacıyla bu tedbirlere hükmedebilir.

Bir devlette alınan çocuğun şahısvarlığını veya malvarlığını koruyucu tedbir kararının başka bir devlette kesin delil ya da kesin hüküm olarak kabul edilmesi için tanınması, icra edilmesi içinse tenfizi gerekir. Çocuğun şahısvarlığının ve malvarlığının korunmasına yönelik tedbirlerin Türkiye’de tanınması ve tenfizi, öncelikle Türkiye’nin taraf olduğu milletlerarası sözleşmeler kapsamında yapılacaktır. Milletlerarası sözleşmelerin kapsamına girmeyen hâllerde ise tanıma ve tenfiz, Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun’un (MÖHUK) 50. ilâ 59. maddelerine tâbidir. Yabancı tedbir kararı, MÖHUK hükümleri uyarınca tanınma ya da tenfize konu olacaksa tanıma ve tenfiz şartları ve usulü arasındaki tek fark, tenfiz şartları arasında yer alan karşılıklılık şartının (m. 54/I/a) tanımada aranmamasıdır. Türkiye’nin taraf olduğu milletlerarası sözleşmelerde MÖHUK’tan farklı bazı düzenlemeler yer almaktadır. Örneğin, 1996 tarihli “Velâyet Sorumluluğu ve Çocukların Korunması Hakkında Tedbirler Yönünden Yetki, Uygulanacak Hukuk, Tanıma, Tenfiz ve İşbirliğine Dair Lahey Sözleşmesi”nde yer alan tanıma ve tenfize dair bazı konular, MÖHUK’un ilgili maddelerinden farklı düzenlemeler içermektedir. Adli makam kararlarının yanı sıra idari makam kararlarının da tanıma ve tenfize tâbi olması, doğrudan tanıma usulü, tedbirin tanınmamasına yönelik dava açılabilmesi gibi konular, Sözleşmeye taraf olunduğu için Türk tanıma ve tenfiz hukukuna etki edecektir.

Bu çalışmada, Türk hukukunda ve karşılaştırmalı hukukta velâyet altındaki çocukların korunmasına yönelik tedbirlere dair genel açıklamalar yapılmış, çocukların korunmasına yönelik tedbirlerin MÖHUK ve Türkiye’nin taraf olduğu milletlerarası sözleşmelerin hükümleri çerçevesinde tanınması ve tenfizi konusunda bilgi verilmiştir.