Uluslararası Hukukta Çevresel Zararlardan Dolayı Devletin Sorumluluğu

Devletlerin uluslararası hukuka aykırı eylem veya ihmallerinden dolayı sorumlu olmaları uluslararası hukukun etkinliği ve meşruiyeti için esastır. Ancak, devletlerin çevresel zararlardan sorumluluğu hem pratik hem de hukuksal nedenlerle zor ve tartışmalı bir konudur. Çevresel sorumluluk için düzenlenmiş spesifik bir genel uluslararası sözleşme bulunmayıp devletin sorumluluğuna ilişkin klasik kurallar bu sorumluluk türü için de uygulanmaktadır. Ancak çevrenin kendine has karmaşık doğası göz önüne alındığında klasik kuralların bu alanda yetersiz olduğu görülmektedir. Özellikle çevresel zararın net bir tanımının olmaması, sorumluluğa yol açacak eşiğin sınırlarının net olmaması, çevresel zararın kümülatif ve çok etkenli doğası sebebiyle nedensellik bağının kurulmasındaki güçlükler, sorumlu ve mağdur devletin belirlenmesindeki zorluklar ve zarar onarımının özellikle çevrenin salt ekolojik değerinin korunması söz konusu olduğunda klasik tazmin kurallarıyla giderilmesinin yetersiz kalması sorumluluğun belirlenmesinde yaşanan başlıca problemleri teşkil etmektedir. Yaşanan bu güçlüklerin üstesinden gelmek ve daha etkili bir sorumluluk mekanizması kurmak için ise klasik çevresel sorumluluğuna kimi alternatif yollar ileri sürülmektedir. Bunlar kusursuz sorumluluk, cezai sorumluluk, erga omnes sorumluluk ve küresel işbirliği sorumluluğudur.

Çalışmanın başlıca amacı çevresel zarardan dolayı devletlerin sorumluluğu hususunun uluslararası hukuk kuralları çerçevesinde değerlendirmektir. Bu değerlendirme yapılırken devletlerin karşılaştığı mevcut problemler ve bu problemlerin üstesinden gelmek için klasik sorumluluk kurallarına alternatif yolların neler olabileceği ve bu yolların etkililiği değerlendirilecektir. Bu alternatiflerin mevcut uluslararası düzende ne kadar etkili olacağı ise tartışmalı olup bu konuda devletlerin büyük çaba sarf etmesi gerekecektir.