Türkiye'de Kamu Kurumu Niteliğindeki Meslek Kuruluşları

Anayasanın 135. maddesinde ve buna istinaden çıkarılan kanunlarda düzenlenmiş olan kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarına ilişkin birçok konunun tartışmalı olduğu görülmektedir. Tartışmalı konular arasında bu statüdeki meslek kuruluşlarının kamu kurumu niteliği, idare teşkilâtı içindeki konumları, faaliyetlerinin farklılığı bağlamında bu faaliyetlerin hukukî niteliği ve buna bağlı olan diğer konular yer almaktadır. Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları konusunda kavram kargaşası olduğu ve bu durumun konuyu daha da karmaşık hâle getirdiği görülmektedir. Örneğin kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının birer sivil toplum kuruluşu olduğu ifade edilmektedir. Hâlbuki bu statüdeki meslek kuruluşlarının idare teşkilâtı içindeki konumları tartışmalı olmakla birlikte, hukukî anlamda idare- oldukları açıktır. Bunun aksine sivil toplum kuruluşlarının en temel özelliği ise, -idare dışında- teşkilâtlanmış olmalarıdır. Ayrıca kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları sivil toplum kuruluşu olmadıkları hâlde, uygulamada birer sivil toplum kuruluşu gibi hareket ettikleri de görülmektedir. Çalışmanın içinde yeri geldiğince ve özellikle sonuç kısmında bu ve buna benzer sorunları ortadan kaldırmaya yönelik çözüm önerilerinde bulunulmuştur. 2009 yılında Devlet Denetleme Kurulu tarafından kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarına ilişkin geniş kapsamlı bir rapor hazırlanmıştır. Rapor konuyu geniş kapsamlı olarak incelemesine rağmen kanımızca bazı sorunlara hukukî nitelikte çözüm önerileri getirmekten uzak kalmıştır. Çalışmada, Devlet Denetleme Kurulu’nun hazırlamış olduğu rapordaki bilgi ve görüşler de değerlendirilmek suretiyle özellikle idare hukuku açısından kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarına ilişkin sorunlar ve bu sorunlara ilişkin çözüm önerileriyle birlikte yeniden nasıl teşkilâtlanmaları gerektiği konusu, hukukî nedenleriyle birlikte incelenmeye çalışılmıştır. Hangi meslek kuruluşlarının kamu kurumu niteliğini koruması gerektiği açıklanmıştır. Devlet Denetleme Kurulunun konuya ilişkin raporuna çeşitli kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarından itirazlar gelmiş ve bu rapor üzerine çeşitli görüşler ileri sürülmüştür. Ancak meslek kuruluşlarının bu görüşlerinin objektif değerlendirmelerden uzak olduğu ve kamu yararını gözetmekten ziyade, sadece meslek kuruluşlarının menfaâtleri neyi gerektiriyorsa o doğrultuda temellendirilmeye çalışıldığı görülmektedir. Bu bağlamda çalışmada bu statüdeki meslek kuruluşlarını tek tek incelemek yerine, genel olarak kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının hukukî niteliğine ve bununla bağlantılı olan veya olmayan diğer konulara ilişkin öneriler, objektif ve tamamen bilimsel temelde ortaya konmaya çalışılmıştır. Kuşkusuz hiçbir çalışma, özellikle sosyal bilimlerde, yazarın hayata bakışı çerçevesinde şekillenen kişisel düşüncelerden ve hatalardan bütünüyle arındırılmış değildir.