Osmanlı Hukuk Reformları

Tanzimat dönemi hukuk düzenlemelerinin niteliğini anlamak için klasik dönem Osmanlı hukuk sistemini bilmek gerekir. Bu amaçla çalışmamızın birinci bölümünde Osmanlı Devleti’nin kuruluşundan Tanzimat dönemine kadar yürürlükte olan hukuk sistemi, bu hukuk sisteminin Osmanlı tebaasına hangi yargı mercilerince uygulandığı, Osmanlı’nın klasik dönem merkez ve taşra teşkilatı ile toplumsal yapısı gibi hususlar incelenmiştir. Çalışmamızın ikinci bölümünde ise Osmanlı Devleti’ni Tanzimat Fermanı’nı ilan etmeye götüren sebepler ve fermanın ilan edilmesinden önce yaşanan tarihsel gelişmelere yer verilerek  fermanın içeriği incelenmiş, hukuki niteliğinden bahsedilmiştir. Yine Tanzimat döneminin önemli bir belgesi olan Islahat Fermanı da incelenerek bu dönem hakkında değerlendirmelerde bulunulmuştur.

Tanzimat döneminde kamu hukuku alanında yapılmış olan düzenlemelere çalışmamızın üçüncü bölümünde yer verilirken özel hukuk alanındaki düzenlemeler dördüncü bölümde yer almıştır. Yeni düzenlemeler, modern hukuk sistemleri ve ülkemizin de benimsemiş olduğu kamu hukuku ve özel hukuk ayrımı çerçevesinde incelenmiştir. Çalışmamızda Tanzimat düzenlemelerinin tamamına yer verilmemiş, İslam Osmanlı hukuk tarihi bakımından ön plana çıktığı düşünülen kanunlar ele alınmıştır. Söz konusu kanunlar, hazırlanma süreçlerinden bahsedildikten sonra nitelik açısından değerlendirilmiş ve hangi hususlarda önem arz ettikleri vurgulanmaya çalışılmıştır. Yine kanunların önemli görülen maddelerine yer verilerek klasik dönem hukuk kurallarına nazaran ne ölçüde yenilik getirdiklerine işaret edilmiştir. Böylelikle Tanzimat döneminin öne çıkan hukuki düzenlemelerinin neden reformist nitelik taşıdığına işaret edilmeye çalışılmıştır.