Milletlerarası Mal Satımına İlişkin Sözleşmeler Hakkında Birleşmiş Milletler Antlaşması (CISG) Madde 79-80 Uyarınca Sorumluluktan Kurtulma

Bu çalışma ile pratik ve akademik olmak üzere iki farklı amaca ulaşmak hedeflenmiştir. Pratik anlamda bu çalışma ile, milletlerarası mal satım sözleşmelerinin tarafları ile onların hukuki danışmanlarının, CISG m. 79 ve m. 80 düzenlemeleri uyarınca sorumluluk ve sorumluluktan kurtulma konusuna ilişkin soyut açıklamalar ile bunların somut açıklamalarına yer verilerek pratisyenin, konuyu tüm detayları ile kavrayarak bu çalışmayı kaynak olarak kullanması amaçlanmıştır. Pratik yönü itibariyle bu kaynağın, özetle, bir guideline olarak değerlendirilmesinin önünde, kanaatimizce herhangi bir engel bulunmamaktadır.

Çalışmanın temel amacı ise, CISG m. 79 ve m. 80 düzenlemeleri doğrultusunda, ağır bir sorumluluk sistemi benimsemiş ve bir o kadar da esnek bir yapısı olan CISG’in, sorumluluktan kurtulma konusunun gerek teorik gerekse pratik boyutlarının tek bir kaynakta toplanması ve tek bir kaynakta tartışılması olarak ifade edilebilmektedir.

Çalışma içeriğinde, satıcı ve alıcı kavramlarının yanı sıra, işbu çalışmanın satıcının sorumluluktan kurtulmasına odaklanmış olması nedeniyle, satıcı kavramı yerine çoğu zaman “borçlu” kavramı kullanılmış; kimi yerlerde okurun borçlu kavramı ile satıcının kastedildiğini hatırlaması saiki ile borçlu/satıcı kavramları bir arada kullanılmıştır. Nitekim, sorumluluktan kurtulma talebinde bulunan satıcının, akdi edimini ifa etmemiş taraf olması şart olduğundan, kanaatimize göre satıcının işbu çalışmada kimi yerlerde yalnızca edim borçlusu olarak anılmasında sakınca görülmemiştir.

Akademik anlamda erişilebilen ve ön araştırma kapsamında tespit edilebilen kaynakların neredeyse tamamının tüketilmiş olması ve sorumluluktan kurtulma konusuna ilişkin karar metinlerinin gerek ilk derece gerek temyiz, gerekse tahkim mahkemeleri cephesindeki kritik kararlarının işbu çalışmada toplanmış olması nedeniyle, bu çalışmanın teori ile pratiğin bir araya gelmesi bakımından, akademik anlamda önemli olduğu kanaatine varılmıştır. Konuya ilişkin hazırlanmış diğer kaynak ve çalışmaların ekseriyetinde, sorumluluktan kurtulma müessesine yalnızca tek bir CISG maddesi perspektifinden bakılmış olması, bir kısım çalışmada yalnızca madde metinlerinin aynen zikredilmesi ile yetinilmiş olması ve yazarlar tarafından bir kısım tartışmalı hususlarda görüş beyan edilmesinden imtina edilmiş olması karşısında, işbu çalışmada bu farklılıklar bir nebze dahi olsun giderilerek tek bir kaynak çalışma ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bu yolla, literatürde tek kaynak bulunmuyor olması şeklindeki eksikliğin giderilmesi için çaba sarf edilmiştir.