Karşılaştırmalı Hukukta ve Türk Hukukunda Elektrik Tesisatı İşletenin Tehlike Sorumluluğu

Elektrik enerjisi, gündelik hayat ve sosyo-ekonomik yaşam için vazgeçilmez bir öneme sahip olmakla birlikte, aynı zamanda insanlar ve diğer canlı ve cansız varlıklar açısından ciddi ölçüde tehlike arz eden bir metadır. Elektrikle yüklü bir tesise temas etmek veya yaklaşım mesafelerini aşacak şekilde yanaşmak, insanlar ve hayvanlarda ölüme veya ciddi yaralanmalara sebep olabilecek bir durumdur. Elektrik enerjisinin diğer bir önemli tehlikesi ise yangınlardır. Elektrik tesislerinde oluşan kısa devre ve arklar neticesinde veya elektrik tesislerinin yanıcı nitelikteki maddelerle teması sonucunda, elektrik tesislerinde ve bu tesislerin etrafında bulunan varlık ve nesnelerde yangınlar ortaya çıkabilmekte, bu yangınlara bağlı olarak da ciddi mal ve şahıs varlığı zararları meydana gelebilmektedir. Bunun dışında, elektrik enerjisinin nakli sırasında elektrik tesislerinin etrafında bir elektromanyetik alan oluştuğu, bu alana yakın mesafeden maruz kalma durumlarında alandaki radyasyonun, insan sağlığı ve bazı elektronik eşyalar üzerinde etki yapabildiği bilinmektedir.

Elektrik tesislerinin ve elektrik enerjisinin tüm bu tehlikeleri karşısında, bu alanda meydana gelen kazalarda kusur ilkesinin uygulanması, zarar görenleri korumakta yetersiz kalmaktadır. Bu nedenledir ki, özellikle Kıta Avrupası hukuk sistemine mensup ülkelerde, elektrik tesisi işletenlerin, bu tesislerin tipik tehlikelerinin gerçekleşmesiyle ortaya çıkan zararlardan kusursuz olarak sorumlu olacağı kabul edilmiştir. Bu anlamda, İsviçre, Almanya ve Avusturya gibi kimi ülkelerde elektrik tesisi işletenler için özel tehlike sorumluluğu normları kabul edilmiş; tehlike sorumluluğu konusunu genel hükümlerle düzenleyen Fransa ve İtalya gibi ülkelerde ise elektrik tesisatı işletenlerin sorumluluğu söz konusu genel tehlike sorumluluğu normları çerçevesinde ele alınmıştır.

Elektrik tesisatı işletenin, esas itibarıyla, 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu m. 71 hükmü kapsamındaki tehlike sorumluluğu konusunu işleyen çalışmamızda, elektrik tesisatı işletmelerinin tipik tehlikelerinden ötürü zarar gören kimselerin uğradığı zararların giderilme şartları incelenmiş ve elektrik tesisatı işletenlerin bu zararlardan ötürü sorumluluğunun kapsamı ve sınırları ortaya konmuştur. Bu yapılırken, konunun karşılaştırmalı hukuktaki ele alınış şekli de detaylı olarak incelenmiş, ayrıca konuyla ilgili çok sayıda yerli ve yabancı mahkeme kararı tahlil edilmiştir. Böylece, karşılaştırmalı hukuktaki düzenleme ve uygulamalar da göz önünde bulundurulmak suretiyle, tehlike sorumluluğunu genel normla (TBK m. 71) düzenleyen ülkemizde, söz konusu genel normun elektrik tesisatı işletmelerine uygulanmasında dikkat edilmesi gereken noktalar belirlenmeye çalışılmıştır.