İslâm Hukukunda İrtifak Hakları

Rahmân Rahîm Allah’ın adıyla. Hamd, âlemlerin Rabbi Allah içindir. Salat ve selam Rasulullah’ın, âl ve ashabının üzerine olsun.

İnsan, varoluşundan bu yana eşya ile ilişki içerisindedir. İnsanın eşya ile olan bu ilişkisi, İslâm hukuk sistematiği içerisinde, muâmelât başlığı altında meseleci bir metot ile ele alınmıştır. Bu meseleler bütün halinde incelendiğinde, eşya hukukuna dair hakların milk, hukuk ve ibâha şeklinde tasnif edilebileceği görülmektedir. Nitekim İslâm hukukçuları asırlar içeri- sinde bu tasnif biçimini kullanmışlardır. Bu tasnifte yer alan kavramlar vermiş oldukları yetkilere göre milk, hukuk ve ibâha olarak sıralanmakta- dır. Modern hukukta kullanılan tasnife göre aynî haklar ve sınırlı aynî hak- ları ifade etmek adına bu kavramların anlaşılması gerekmektedir.

Bu çalışmada, modern hukukta kullanılan tasnife göre sınırlı aynî hak- ların kapsamında değerlendirilen irtifak haklarının, İslâm hukuku bakı- mından hukuki mahiyetinin tespitine yönelik incelemelerde bulunulmuş- tur. Bu açıdan özellikle milk, hukuk ve ibâha nitelikli yetkiler tanıyan hak- lar birbirlerinden ayrılarak değerlendirmelerde bulunulmuştur.

İslâm hukuk sistematiğinde irtifak haklarının sınırlı olduğu ve yalnız- ca taşınmaza tabi olarak kurulacağına yönelik görüş, hakim konumdadır. Bu çalışma kapsamında ilgili görüş incelenmiş ve irtifak haklarının sınırlı sayıda olmadığı üzerinde durulmuştur. Ayrıca özellikle düzensiz kişisel irtifakların, İslâm hukukunda kabul edilmiş olduğunun tespiti yapılarak, şahsa bağlı irtifakların tesisinin mümkün olduğu ifade edilmiştir.