Anayasalarda temel hak ve hürriyetler ile devletin rejimi düzenlenir. Anayasada düzenlenen hak ve hürriyetleri ihlal eden ya da devletin müesses nizamına yönelik davranışlardan hangilerinin suç olduğunu ve müeyyidelerini ise ceza kanunları gösterir.
Devlet tüzel kişiliği, suçların işlenmesini; yasama organının çıkardığı kanunlar vasıtasıyla yürütme organı (idare) eliyle önlemeye çalışır, bu faaliyetler sonucu birçok suç, daha işlenmeden önlenir. Aslolan suçun işlenmesinin önlenmesidir. Ancak yine de suç işlenir. İşlenmiş suçların aydınlatılması görevi ise yargı organına aittir.
Devletin suç işlendikten sonra görevi, suçun failini bulup adil bir muhakeme yaparak kişiyi kusuruyla orantılı olarak cezalandırmak, mağdur veya suçtan zarar görenlerin mağduriyetini veya zararını gidermek suretiyle bozulan kamu düzenini yeniden tesis ederek yargı organları eliyle adaleti sağlamaktır.
Bu düşüncelerle hazırlanan “Ceza Muhakemesi Hukuku” kitabımızın sekizinci baskısını yapmanın mutluluğunu yaşıyoruz. Kitap, 02.03.2024 t. ve 7499 s.lı “Ceza Muhakemesi Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun∗ ” (12.03.2024t. ve 32487 s.lı RG) başta olmak üzere mevzuat değişiklikleri dikkate alınarak güncellenmiş, imla ve içerik yönünden kontrol edilmiştir.
* Bahse konu Kanun’un Gerekçesi’nde yapılan düzenlemelerle ilgili şu hususlara yer verilmiştir: “Ceza Muhakemesi Kanununun 231’ inci maddesinde değişiklik yapılarak, hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB) kurumuna ilişkin iptal kararı doğrultusunda hükümler sevk edilmektedir. HAGB kararlarına karşı istinaf kanun yoluna başvurulabilmesine ve bu kararlarla birlikte verilen müsadere kararlarının infazına yönelik düzenlemeler yapılmaktadır. Bu düzenlemeler 01/06/2024 tarihinden sonra verilen HAGB kararları hakkında uygulanacaktır.
Ceza Muhakemesi Kanununun 247 nci maddesinde değişiklik yapılarak, sorgusu yapılmayan kaçak sanık hakkında mahkûmiyet kararının yanı sıra ceza verilmesine yer olmadığı kararının da verilemeyeceği hüküm altına alınmaktadır. Ceza Muhakemesi Kanununun 252 nci maddesindeki basit yargılama usulüne itiraz usulünde iptal kararı doğrultusunda düzenlemeler yapılmaktadır. Bu düzenlemeler 01/06/2024 tarihinde yürürlüğe girecektir.
Kanun Yollarına Başvuru Sürelerinin Yeknesaklaştırılmasına İlişkin Düzenlemeler: İtiraz, istinaf ve temyiz kanun yollarına başvuru süreleri, hak arama hürriyetinin daha iyi kullanılabilmesine imkân tanımak amacıyla “gün” yerine “hafta” olarak düzenlenmektedir. Bu süreler “iki hafta” olarak belirlenmek suretiyle yeknesak hale getirilmektedir. Öte yandan tefhimle başlayan kanun yoluna başvuru sürelerinin gerekçeli kararın tebliğ edilmesiyle başlaması kabul edilerek, hukuki güvenliğin güçlendirilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi amaçlanmaktadır. Koruma Tedbirleri Nedeniyle Tazminat İstemlerine İlişkin Düzenlemeler:
1) Ceza Muhakemesi Kanununun 141 inci maddesinde yapılan değişiklikle; - Konutunu terk etmemek veya bağımlılıktan arınmak amacıyla hastanede tedavi olmaya ilişkin adli kontrol yükümlülükleri uygulandıktan sonra haklarında kovuşturmaya yer olmadığına veya beraatlerine karar verilen, - Adli kontrol işlemine karşı Kanunda öngörülen başvuru imkânlarından yararlandırılmayan, kişiler bakımından da tazminat talep etme imkânı getirilmektedir.
2) Ağır ceza mahkemesinin tazminat istemlerine ilişkin verdiği kararlara karşı istinaf kanun yoluna başvurulabilecek olup, bölge adliye mahkemesi tarafından bu konuda verilen kararlar kesin olacaktır.