Ceza Hukukunda Görünüşte İçtima (Kanunların İçtimaı)

Suçların içtmaı başlığı altında gerek doktrinde gerekse içtihatlarda, fikri içtimaın dogmatik yapısı ve sistematiği ayrıntılı bir şekilde ele alınmasına rağmen, görünüşte içtima veya diğer bir terim olarak kanunların içtimaı, aynı ilgiyi çekmemiştir.

Gerçekten de 09.01.2024 tarihi itibariyle fikri içtimaa ilişkin 2 yüksek lisans tezi, 2 doktora tezi ve 1 monografik eser kaleme alınmış, buna karşılık görünüşte içtima üzerine hiçbir monografi yazılmamıştır. Ceza hukukunun genel hükümlerini anlatan ders kitaplarında da konunun çok geniş kapsamlı ele alınmadığı görülmektedir. Bunun sonucunda, fikri içtimada ileri sürülen fiil tekliği (TCK m. 44/1) altında yapılan teorik açıklamalarla ortaya çıkan oturmuş bir yapının, görünüşte içtima açısından henüz tam manasıyla ortaya konulamadığı, terminolojinin yeterli düzeyde yerleşmediği söylenmelidir.

Fikri içtimanın aksine, görünüşte içtimanın -kanunda düzenlenmemiş olması sebebiyle- sınırlarının çizilebilmesi için dogmatik bir yapıya kavuşturulmasına ihtiyaç vardır. Burada salt mantık kuralları, örneğin evleviyet ilkesi, tümden gelim veya tüme varım prensipleri, ancak kısıtlı şekilde fayda sağlamaktadır. Zira konu ele alınırken göz önünde bulundurulan hukuki değere yönelen saldırının yoğunluğu, suç yolunda farklı safhalara geçilmesi, fiil çokluğuna rağmen bir suçun tüketildiğinin kabulü, tüm unsurları ile gerçekleşmiş bir suçun geriye çekilmesi sebebiyle hükümde yer almaması gerek ceza hukuku gerekse de ceza muhakemesi hukuku açısından farklı sonuçlar doğurmaktadır.

Çalışmamızda bu sorulara cevap ararken, öncelikle kısaca fiil tekliği (m.44/1) kavramı ele alınacaktır. Zira kural olarak suçların içtimaından bahsedebilmek için fiil tekliğinin mevcudiyeti aranır5. Daha sonra görünüşte içtimanın fikri içtima ile farkına da değinmek suretiyle önce ilkenin temelinde yatan mantık açıklanacak ve bu kapsamda unsurları sınıflandırılacaktır.

İkinci bölümde, tasnif edilen unsurlar ayrı ayrı ele alınarak görünüşte içtimanın teorik temelleri bazı suç tipleri özelinde de ortaya konulmaya çalışılacaktır.

Üçüncü bölümde ise görünüşte içtimanın hukuki sonuçları incelenecektir.