Askeri Mevcudiyet Olmaksızın İşgalin Mümkünlüğü

2005 yılında, 1967’den beri işgal ettiği Filistin topraklarından (Gazze) tüm askeri personelini geri çeken İsrail hükümeti, bahsedilen bölgede mevcudiyetini zaman zaman hissettirmeye devam etti. Bu, uluslararası hukuk bağlamında “işgal bitmedi mi?”, “bölgede askeri mevcudiyet olmadan işgal olabilir mi?” gibi bir takım soruların doğmasına neden oldu. Çünkü 21. yüzyılda yüksek teknolojik gelişmeler hayatın her alanını etkilemiş, bazı modern icatlarla insanların hayat standardı yükselmiş ve birçok zorluklar kolaylaşmıştır. Teknolojinin bu denli gelişimi yıllardır kendini silahlı çatışma alanında da göstermeye başlamıştır. Devletler daha az asker kaybı ve maliyete sebep olduğu için bu gelişmelerden yararlanmayı tercih ettiler. Böylece sıcak silahlı çatışmanın bir tarafı olarak görülmeyecek, dolayısıyla uluslararası barışı ihlal etmemiş olacaklardı. Teknolojik gelişmelerin silahlı çatışmalarda kullanımıyla uzaktan kontrol edilebilen savaş (remote controlled warfare) kavramı doktrine yerleşmiş bulunmaktadır. Bu, karada gerçekleşen klasik savaş olgusundan farklı bir durumdur. İngilizcede klasik savaşlar, metafor kullanılarak “boots on the ground” şeklinde tabir edilmektedir. Bu edebi ifade, anlam olarak bölgede (karada) asker çizmelerinin varlığını belirtmektedir. En açık bir ifadeyle “bölgede asker çizmesinin olması”, silahlı bir çatışmanın varlığına işaret eder. Günümüzde ise bölgede yabancı silahlı birliklerin olmadığı halde bu durumlara şahit olmak hiç zor değil. Artık “no boots on the ground” – karada silahlı birlikler olmadan da savaşlar gerçekleştirilmektedir. Teknolojik araçlarla silahlı çatışmaların uzaktan yürütülmesinden ziyade barış/ateşkes zamanlarında da uzaktan kontrolün gerçekleştirilmesi artık mümkündür. Uluslararası insancıl hukukun uygulama alanlarından biri olarak işgalin en önemli unsurlarından birinin “kontrol” olduğu varsayılırsa işgal olgusunun bahsedilen teknolojik gelişmeler ışığında incelenmesi ihtiyacı ortaya çıkar. Nitekim buna sebebiyet veren esas nokta, ilk paragrafta değinilen Gazze vakasıdır. Silahlı çatışmalar askeri birlikler olmaksızın sürdürülebilirse de bölgesel ve uluslararası mahkemelerin kararları ve birçok doktrine göre bir işgalin bu şekilde gerçekleştirilebilmesi mümkün değildir. Fakat bahsedilen teknolojik gelişmeler, işgal hukukunun temel ilkeleriyle bir araya gelince teknolojik savaş araçlarıyla işgalin varlığına dair soruları beraberinde getirmektedir. Bahsedilen soruyu yanıtlayabilmek için yapılan bu araştırmada gerekli uluslararası kaynaklarla birlikte tarihsel olaylar da örnek olarak kullanılmıştır. Bu şekilde değerli okurlar kitabın ana sorusunu cevaplayabileceklerdir. Bu kitap, 2019-2021 yılları arasında gerçekleştirilen araştırmaların sonucunda ortaya çıkan aynı isimli yüksek lisans tezi esasında kaleme alınmıştır.